Zo voorkomen we samen dat bacteriën de overhand krijgen

Marja legt het helder uit: “Een antibioticum werkt alleen tegen bacteriën, niet tegen virussen. Bacteriën kunnen zich razendsnel aanpassen. Gebruik je te vaak antibiotica of maak je een kuur niet af, dan past de bacterie zich aan, waardoor de antibiotica uiteindelijk niet meer werkt.”  

Dat lijkt heel ver weg, maar de gevolgen kunnen groot zijn. “We lopen het risico dat mensen weer overlijden aan infecties die nu nog goed te behandelen zijn. Denk aan een eenvoudige wondinfectie of een longontsteking.”  

In Nederland is het gebruik van antibiotica gelukkig goed geregeld, antibiotica is alleen verkrijgbaar via de arts. “Hier doen we het echt goed,” vertelt Marja. “Maar in veel andere landen kun je antibiotica gewoon in de supermarkt kopen. Mensen slikken een paar pillen, stoppen zodra ze zich beter voelen, waardoor bacteriën resistentie opbouwen. Dat verspreidt zich wereldwijd.”  

Toch kunnen we in Nederland niet achteroverleunen. Want ook hier zijn risico’s, bijvoorbeeld in de zorg. “We zien dat mensen soms van de ene zorginstelling naar de andere gaan zonder dat er bekend is dat ze een resistente bacterie bij zich dragen. Dan kan zo’n bacterie zich  verspreiden. Daarom is goede communicatie cruciaal.” 

De boodschap van Marja is helder: “Het meeste zit in de preventie. Als iemand niet ziek wordt van een bacterie, hoeft diegene ook geen antibiotica. Dan wordt de bacterie ook niet resistent.”  

Dat betekent: aandacht voor basishygiëne, handen wassen en zorgvuldig werken. Vooral zorgprofessionals spelen daarin een grote rol. “Elke keer dat je van de ene cliënt naar de andere gaat, kun je onbewust iets overdragen. Het klinkt vanzelfsprekend, maar juist die basis is het belangrijkst.”  

Daarnaast ziet Marja dat de toenemende werkdruk in de zorg het soms lastiger maakt om hygiënemaatregelen consequent uit te voeren. “Wanneer teams onder druk staan of er veel verloop is, bestaat het risico dat die belangrijke basis minden strikt wordt gevolgd. Juist dan kunnen bacteriën zich makkelijker verspreiden. Het vraagt continu aandacht om, ondanks de drukte, toch volgens de richtlijnen te blijven werken.” 

De dreiging van antibioticaresistentie is groter dan veel mensen beseffen. “De farmaceutische industrie ontwikkelt nauwelijks nieuwe antibiotica,” zegt Marja. “Daar valt simpelweg weinig aan te verdienen, want je gebruikt het maar kort. Als we niet oppassen, zijn er straks bacteriën waartegen helemaal niets meer helpt. Dan moeten we weer ledematen amputeren om infecties te stoppen, zoals vroeger. Dat klinkt als de middeleeuwen, maar daar gaan we wel naartoe als we niks doen.”  

Gelukkig gebeurt er veel. Nederland is verdeeld in regionale zorgnetwerken die samenwerken aan infectiepreventie en bewustwording. Ook tijdens de World Antimicrobial Awareness Week worden activiteiten georganiseerd om kennis te delen en het gesprek aan te gaan.  

Marja zegt: “Iedereen kan iets doen. Van zorgprofessional tot inwoner: was regelmatig je handen, maak je antibioticakuur altijd af en gebruik geen antibiotica als het niet nodig is. Zo voorkomen we samen dat resistente bacteriën de overhand krijgen.”