Wereld Tuberculose Dag: maak kennis met Team TBC

Tuberculose is een bacteriële infectie en kent verschillende vormen. Longtuberculose is de meest voorkomende variant. Zonder goede behandeling kan de ziekte zelfs dodelijk zijn. Daarom heeft onze GGD TBC-professionals als Renate en Marlies.

Team TBC bestaat uit drie verpleegkundigen, vijf Medisch Technisch Medewerkers (MTM’ers) en een arts. Renate werkt sinds juli 2021 als MTM’er. Marlies heeft als jeugdverpleegkundige gewerkt bij de GGD en een periode bij coronabestrijding. Sinds 1 april 2021 werkt ze bij team TBC als sociaal verpleegkundige. 

Binnen onze GGD wordt de infectieziekte tuberculose gemonitord door team TBC. Er zijn verschillende onderzoeken om tuberculose op te sporen. Opsporen van tuberculose gebeurt bij risicogroepen, contactgroepen en bron- en contactopsporing. Bij mensen die voor lange tijd in een risicoland zijn geweest of gezondheidswerkers op risicoafdelingen.

Renate deelt een eerdere ervaring: “We hebben in september 2021 bij Harskamp Afghanen gescreend en longfoto’s gemaakt met de TBC-bus. Deze bus gebruiken we ook voor screening bij buitenlandse studenten die in de risicogroep vallen. Op dit moment screenen we in Zevenaar en Duiven ook mensen die voor gezinshereniging naar Nederland zijn gekomen. Zo ondersteunen we vluchtelingen aanmeldcentrum Ter Apel.”

Op de spreekuren van de MTM’ers worden ook de BCG-vaccinaties gegeven. Dit is een vaccinatie die 50% bescherming geeft tegen het ontwikkelen van tuberculose en zelfs 80% tegen het overlijden aan tuberculose. Maar het voorkomt niet dat iemand geïnfecteerd kan raken.

“Een keer per maand is de BCG-vaccinatie voor baby’s. Een baby komt in aanmerking hiervoor als een of beide ouders uit een risicoland komt,” vult Renate aan. “Behalve baby’s komen ook volwassenen in aanmerking voor een BCG-vaccinatie. Meestal zijn dit gezondheidswerkers die langdurig in een risicoland gaan werken.”

Binnen het team werken de verpleegkundigen samen met de MTM’ers en arts. “Wij als verpleegkundigen houden ons vooral bezig met de patiëntenbegeleiding,” zegt Marlies. “Wij begeleiden de patiënten die behandeld worden voor actieve tuberculose. Daarnaast begeleiden we ook de behandeling van de mensen die wel de bacterie bij zich dragen en nog niet ziek zijn. Zij worden preventief behandeld om te voorkomen dat zij actieve tuberculose krijgen.

Tuberculose wordt altijd behandelt met verschillende antibiotica. Als iemand actieve tuberculose heeft, duurt de behandeling zes maanden. De behandeling duurt langer als er sprake is van tuberculose in de botten en hersenen. Of als de bacterie niet goed gevoelig is voor de antibiotica.

“Wij als verpleegkundigen zijn dan het eerste aanspreekpunt voor de patiënten. Gaan regelmatig op huisbezoek en zien de mensen op ons spreekuur. We besteden aandacht aan hoe het voor hen is om tuberculose te hebben. Sommige patiënten krijgen last van bijwerkingen. We kijken dan wat er nodig is om de behandeling af te maken. Ook als mensen sociaal in de problemen komen door tuberculose dan pakken we dit op,” vult Marlies aan.

Marlies vertelt dat elke werkdag verschillend kan zijn: “Als ik een nieuwe melding heb van een patiënt, dan laat ik ander werk vallen en ga ik er naartoe. Soms heb ik meer huisbezoeken in een week. In de andere week werk ik vooral intern met het team.”

Naast patiëntenbegeleiding is het bron- en contactonderzoek een belangrijk onderdeel van het werk. Als een patiënt besmettelijke tuberculose heeft; met wie heeft degene contact gehad in de besmettelijke periode? De verpleegkundigen brengen dit in kaart en bepalen met de arts wie er risico hebben opgelopen.

Deze groep krijgt een Mantoux op het spreekuur van de MTM'ers. Dit is een prik waarbij tuberculine in de huid wordt gespoten. Bij de mensen met een tuberculose-infectie, is na een paar dagen een reactie zichtbaar. Daarnaast wordt een longfoto gemaakt om actieve longtuberculose op te sporen. De patiënten die gevonden worden door het bron- en contactonderzoek komen op het spreekuur van de arts voor behandeling. Als er veel vragen zijn in de omgeving van een patiënt, wordt er voorlichting gegeven. 

Ook wordt de mogelijke bron opgespoord. Dit is niet altijd mogelijk. Er kan soms tientallen jaren zitten tussen de besmetting én het moment dat een patiënt ook ziek wordt.  

Team TBC heeft een nauwe samenwerking met de ziekenhuizen. De meeste tuberculosepatiënten worden behandeld door de longarts. De longarts stelt meestal de diagnose en is dan ook de behandelaar. De GGD doet dan de begeleiding. In sommige situaties stelt de arts van de GGD de diagnose én is hij de behandelaar.