Jeugdartsen GGD Gelderland-Midden zien gevolgen van corona

Het is gigantisch druk bij jeugdartsen van GGD Gelderland-Midden. Er zijn veel meer kinderen en jongeren die hulp nodig hebben in de coronaperiode dan daarvoor. Een gesprek met Carolijn Schuiling (55), die al 23 jaar jeugdarts is voor kinderen van 4 tot 18 jaar. 

"Corona bracht voor een groep jongeren ook een soort rust", zegt Carolijn. "Ze konden in een eigen ritme werken en thuis de lessen volgen. Nu moeten ze weer functioneren op school. Deze groep heeft moeite met prikkels en sociale normen en het moeten presteren op school. Sommigen gaan daardoor nu niet naar school."

Carolijn weet wat er omgaat bij de jongeren die bij haar komen. Haar spreekuren zitten bomvol, net zoals bij haar collega-jeugdartsen. Daarbij komt dat er een tekort is aan jeugdartsen. Volgens de jeugdarts komt dat ook doordat er tijdens de opleiding weinig aandacht voor is, terwijl het zo’n leuk beroep is en een apart specialisme is: "Het is een sociaal-medische taak om te voorkomen dat kinderen in psychische nood komen of in het ziekenhuis met bijvoorbeeld hoofdpijn. Het is al lang niet alleen maar ogen en oren meten."

Over twee jaar corona is Carolijn heel duidelijk: "De jongeren die nu vastlopen en het tijdens corona konden bolwerken, zijn vooral jongeren die licht autistisch zijn, of ADHD verwant en sommigen zijn sociaal niet echt handig. Zij konden thuis werken in hun eigen ritme."

De jeugdarts is niet pessimistisch, want zo zegt ze, het merendeel hersteld snel. De leerlingen hebben een pittige tijd achter de rug, omdat ze contacten misten via verenigingen, sporten en school. Ze gaat verder: "Maar de weerbaarheid van jongeren is groot. Na een tijdje is hun leven weer normaal. Voor de kwetsbaren - met in de thuissituatie weinig ruimte en soms ook financiële problemen - is corona extra zwaar geweest, dan kan er ruzie en verbaal geweld ontstaan."

'5% dacht aan suïcide'

Uit onderzoek van GGD Gelderland-Midden blijkt dat ongeveer 75% van de jongeren direct te maken heeft gehad met corona. Het kan gaan om quarantaine, dat ze corona hebben gehad of het overlijden aan corona van iemand in de directie omgeving. Bijna 40% van de jongeren gaf aan extra hulp of ondersteuning nodig te hebben. Bijvoorbeeld bij schoolwerk of omdat hij niet lekker in zijn vel zat. Een klein percentage (5%) kon niet bij iemand terecht voor extra hulp of ondersteuning.

Jeugdarts Carolijn voegt daar nog een cijfer aan toe: "5% heeft in die periode gedacht aan suïcide, dat betekent in elke klas van 30 leerlingen, 1 of 2 leerlingen. Dat is veel. Voor meisjes is het nog heftiger. 40% gaf aan dat ze zich eenzaam voelde in die periode tegenover 18% van de jongens, die uiten zich gemakkelijker."

'Stapje voor stapje de situatie terugbuigen'

Carolijn heeft veel ervaring en praat gemakkelijk over de situaties die ze tegenkomt in coronatijd. Ze heeft nauw overleg met de scholen en natuurlijk met de ouders en de leerlingen. "Wat ik probeer is stapje voor stapje de situatie terug te buigen. Soms kunnen deze leerlingen in overleg met school halve dagen komen. Of er is op school een coach of maatschappelijk werker die kan begeleiden. Het is maatwerk"

"Soms zie je ook dat het probleem al langer speelde en er meer aan de hand is", zegt ze. "Dan kijk ik naar Jeugdzorg, maar die zit vol. Er zijn wachtlijsten van drie maanden en langer. Dat is erg lang voor jongeren die nog volop in ontwikkeling zijn. Hierdoor kan iemand in een depressie raken of bijvoorbeeld eetproblemen krijgen. Soms roepen we de hulp in van een praktijkondersteuner van de huisarts voor jeugd, maar die zit ook vaak vol. En de jongeren hebben de hulp hard nodig. Het gaat erom dat ze gehoord en gesteund voelen. Dat is belangrijk. Dat er iemand is voor hen."

Het is bekend dat pubers zich afzetten tegen hun ouders. Ze willen zich losmaken en verder ontwikkelen. Dat doen ze onder meer door zich te vergelijken en te praten met leeftijdgenoten. De jeugdarts vertelt dat het voor kinderen die net aan een andere opleiding beginnen een nog moeilijkere periode was. "Een eersteklasser weet bijvoorbeeld niet hoe het werkt. Het is belangrijk dat ze zich kunnen spiegelen en dat hebben ze deels gemist door corona. Het is een nieuwe fase in je leven waarin je nieuwe vrienden maakt en je in een vriendengroep zit. Dat wordt gemist."

Je brein de baas

Je brein de baas is een filmserie gemaakt door het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. De serie richt zich op het voortgezet onderwijs met onderwerpen als Stress onder controle, Makkelijker leren en Gelukkig in de groep. Het gaat over de mentale gezondheid van leerlingen. Carolijn noemt het primaire preventie: "We promoten dit ook. De serie kan ook in groep 8 gebruikt worden. Ook voor de basisschool is mentaal welbevinden zo belangrijk."

De jeugdarts heeft een belangrijke rol op school: de jeugd begeleiden naar een gezonde sterke toekomst. Carolijn doet dat vol overgave om juist de kwetsbare kinderen te spreken en verder te brengen. "Ik initieer geregeld multidisciplinair overleg met de school en behandelaars als die er zijn. Zo krijg je samen met de ouder en jongere één beleid, samen werk je effectiever naar een oplossing."

Kinderen en jeugd herstellen zich redelijk snel, aldus Carolijn. Ze lacht als ze vertelt dat verschillende jongeren met spanning naar de uitslag van hun examen keken en dan toch geslaagd zijn. "Gaat ik het halen of niet, dat is de vraag. Maar ze komen er toch, dat is die veerkracht."